=========================================================== UDYOGAPARVAM =========================================================== Two versions of "The Mahabharata" were used for this transalation I) available from internet at http://www.hscc.net/mahabharata/txt/05.txt in Itrans format. II) Gita press edition =========================================================== Dr. Sarasvati Mohan, Vikram Santurkar - August 2005 =========================================================== The translation is organized as follows : Sloka - Sloka in original form. Padavibhaaga - Identification and separation of words from Sandhi. Anvaya - Sloka in prose order. Pratipadaartha - Meanings of each word in prose order Anuvaada - Translation Certain compounds are explained in full detail. =========================================================== ================== Udyogaparvam - Section 19 ================== vaishampAyana uvAcha shlokaH 1 yuyudhAnastato vIraH sAtvatAnAM mahArathaH . mahatA chatura~NgeNa balenAgAdyudhiShThiram .. 1..\\ padavibhAgaH yuyudhAnaH tataH vIraH sAtvatAnAM mahArathaH . mahatA chatura~NgeNa balena agAt yudhiShThiram .. anvayaH tataH sAtvatAnAM mahArathaH yuyudhAnaH vIraH mahatA chatura~NgeNa balena yudhiShThiram agAt . pratipadArthaH tataH=then; sAtvatAnAM=of SAtvata clan; mahArathaH=great warrior; vIraH=the brave one; yuyudhAnaH=yuyudhAna [Satyaki]; mahatA=with large; chatura~NgeNa=with the four-fold, [elephants, chariots, cavalry and infantry] ; balena=with army; yudhiShThiram=to Yudhisthira; agAt=came;[bhute lu~Ng] anuvAdaH Vaishampayana says: Then the brave, great warrior of sAtvata clan, YuyudhAna, with a large four-fold army came to Yudhisthira shlokaH 2 tasya yodhA mahAvIryA nAnAdeshasamAgatAH . nAnApraharaNA vIrAH shobhayA~nchakrire balam .. 2..\\ padavibhAgaH tasya yodhAH mahAvIryAH nAnAdeshasamAgatAH . nAnApraharaNAH vIrAH shobhayA~nchakrire balam .. anvayaH nAnAdeshasamAgatAH nAnApraharaNAH mahAvIryAH yodhAH vIrAH tasya balaM shobhayA~nchakrire . pratipadArthaH nAnAdeshasamAgatAH=those who came from many countries; nAnApraharaNAH =those with many kinds of weapons; mahAvIryAH=great warriors; yodhAH=fighters; vIrAH=powerful men ; tasya=of his - of Yuyudhana; balaM=the army shobhayA~nchakrire=brightened - made powerful [paroxabhute lit] anuvAdaH VaishampAyana continues: The warriors who came from many countries, those with variety of weapons, great warriors, fighters, many powerful men, made Yuyudhana's army powerful. shlokaH 3 parashvadhairbhindapAlaiH shaktitomaramudgaraiH . shaktyR^iShTiparashuprAsaiH karavAlaishcha nirmalaiH .. 3..\\ padavibhAgaH parashvadhaiH bhindapAlaiH shaktitomaramudgaraiH . shaktyR^iShTiparashuprAsaiH karavAlaiH cha nirmalaiH .. anvayaH parashvadhaiH bhindapAlaiH shaktitomaramudgaraiH . shaktyR^iShTiparashuprAsaiH nirmalaiH karavAlaiH cha .. pratipadArthaH parashvadhaiH=with battle-axes; bhindapAlaiH=with javelins; shaktitomaramudgaraiH=with powerful iron clubs and maces; shaktyR^iShTiparashuprAsaiH=with double-edged swords, battle-axes, barbed darts; nirmalaiH=with spotless [weapons] karavAlaiH=with swords; cha=and; anuvAdaH Vaishampayana continues on the warriors in Yuyudhana's army: There were warriors with battle-axes, javelins, powerful iron clubs, maces, double-edged swords, barbed darts, spotless swords. shlokaH 4 khaDgakArmukaniryUhaiH sharaishcha vividhairapi . tailadhautaiH prakAshadbhistadashobhata vai balam .. 4..\\ padavibhAgaH khaDgakArmukaniryUhaiH sharaiH cha vividhaiH api . tailadhautaiH prakAshadbhiH tat ashobhata vai balam .. anvayaH khaDgakArmukaniryUhaiH sharaiH tailadhautaiH prakAshadbhiH cha vividhaiH api vai tat balam ashobhata. pratipadArthaH khaDgakArmukaniryUhaiH=with swords, bows and armour; sharaiH=with arrows; tailadhautaiH=washed with oil; prakAshadbhiH=shining bright; cha=and; vividhaiH=different; api=eventhough; vai=certainly; tat=that; balam=army; ashobhata=brightened [anadyatana bhute la~ng]; anuvAdaH VaishampAyana continues on the warriors in Yuyudhana's army: [There were warriors] with - swords, bows and armour, arrows, washed in oil, shining brightly and eventhough being different varieties, certainly, that army was brightened shlokaH 5 tasya meghaprakAshasya shastraistaiH shobhitasya cha . babhUva rUpa.n sainyasya meghasyeva sa vidyutaH .. 5..\\ padavibhAgaH tasya meghaprakAshasya shastraiH taiH shobhitasya cha . babhUva rUpa.n sainyasya meghasya iva saH vidyutaH .. anvayaH taiH shastraiH tasya shobhitasya sainyasya cha meghaprakAshasya meghasya iva saH vidyutaH rUpa.n babhUva . pratipadArthaH taiH=by that; shastraiH=by weapons; tasya=of that; shobhitasya=of the brightened; sainyasya=of the army; cha=and; meghaprakAshasya=of the one that brightens clouds; meghasya=cloud's; iva=just as; saH=that; vidyutaH=of lightning; rUpa.n=form; babhUva=was; anuvAdaH VaishampAyana continues: That shining army was brightened by those weapons just as the lightning brightens and shines clouds. shlokaH 6 akShauhiNI hi senA sA tadA yaudhiShThiraM balam . pravishyAntardadhe rAjansAgara.n kunadI yathA .. 6..\\ padavibhAgaH akShauhiNI hi senA sA tadA yaudhiShThiraM balam . pravishya antardadhe rAjan sAgara.n kunadI yathA .. anvayaH rAjan tadA sA akShauhiNI senA yaudhiShThiraM balam hi pravishya antardadhe yathA kunadI sAgara.n . pratipadArthaH rAjan=O king; tadA=then; sA=that; akShauhiNI=large army [21870 chariots & elephants, 65610 horses and 109350 soldiers] senA=army; yaudhiShThiraM=Yudhisthira's; balam=army; hi=indeed; pravishya=having entered; antardadhe=merged in, covered up [dhA 3 U - 3 A paroxabhute lit] yathA=just as; kunadI=little river; sAgara.n=the sea; anuvAdaH VaishampAyana continues: O king, then that large army having entered Yudhisthira's army was covered-up just as a little river having entered the sea gets merged in it. shlokaH 7 tathaivAkShauhiNI.n gR^ihya chedInAmR^iShabho balI . dhR^iShTaketurupAgachchhatpANDavAnamitaujasaH .. 7..\\ padavibhAgaH tathA eva akShauhiNI.n gR^ihya chedInAmR^iShabhaH balI . dhR^iShTaketuH upAgachchhat pANDavAn amitaujasaH .. anvayaH tathA eva balI chedInAmR^iShabhaH dhR^iShTaketuH akShauhiNI.n gR^ihya amitaujasaH pANDavAn upAgachchhat . pratipadArthaH tathA=In that manner; eva=itself; balI=strong,powerful [balin shabdhaH]; chedInAmR^iShabhaH=the best of Chedi-people; dhR^iShTaketuH=Dhristhaketu; akShauhiNI.n=large army; gR^ihya=having brought; amitaujasaH=those with un-bounded energy; pANDavAn=the pandavas; upAgachchhat=approached; anuvAdaH VaishampAyana continues: In that manner itself, the powerful, King of Chedi people, Dhrishtaketu, having brought a large army, joined the bright, powerful Pandavas. shlokaH 8 mAgadhashcha jayatseno jArAsandhirmahAbalaH . akShauhiNyaiva sainyasya dharmarAjamupAgamat .. 8..\\ padavibhAgaH mAgadhaH cha jayatsenaH jArAsandhiH mahAbalaH . akShauhiNyA eva sainyasya dharmarAjam upAgamat .. anvayaH mAgadhaH jayatsenaH mahAbalaH jArAsandhiH cha sainyasya akShauhiNyA eva dharmarAjam upAgamat . pratipadArthaH mAgadhaH=the son of Magadha's ruler; jayatsenaH=jayatsenaH; mahAbalaH=the great powerful one; jArAsandhiH=the son of JarAsandha; cha=and; sainyasya=of soldiers; akShauhiNyA=with a large army; eva=also; dharmarAjam=Yudhisthira; upAgamat=came; anuvAdaH VaishampAyana continues: Jayatsena, son of Magadha's ruler, the powerful one, son of JarAsandha, came to Yudhisthira with a large army of soldiers. shlokaH 9 tathaiva pANDyo rAjendra sAgarAnUpavAsibhiH . vR^ito bahuvidhairyodhairyudhiShThiramupAgamat .. 9..\\ padavibhAgaH tathA eva pANDyaH rAjendra sAgarAnUpavAsibhiH . vR^itaH bahuvidhaiH yodhaiH yudhiShThiram upAgamat .. anvayaH rAjendra tathA eva pANDyaH sAgarAnUpavAsibhiH vR^itaH bahuvidhaiH yodhaiH yudhiShThiram upAgamat . pratipadArthaH rAjendra=O king; tathA=then; eva=also; pANDyaH=Ruler of Pandya region; sAgarAnUpavAsibhiH=by those living along sea-shores; vR^itaH=surrounded by; bahuvidhaiH=with many different; yodhaiH=warriors; yudhiShThiram=Yudhishthira; upAgamat=came; anuvAdaH VaishampAyana continues: O King, then ruler of Pandyas, surrounded by many different warriors and those living along sea-shores came to Yudhisthira. shlokaH 10 tasya sainyamatIvAsIttasminbalasamAgame . prekShaNIyatara.n rAjansuveShaM balavattadA .. 10..\\ padavibhAgaH tasya sainyam atIva AsIt tasmin balasamAgame prekShaNIyatara.n rAjan suveShaM balavat tadA . anvayaH rAjan tadA tasmin balasamAgame tasya sainyam atIva prekShaNIyatara.n suveShaM balavat AsIt . pratipadArthaH rAjan=O King; tadA=then; tasmin=in; balasamAgame=in the joining of the forces; tasya=his; sainyam=army; atIva=exceedingly; prekShaNIyatara.n=more spectacular; suveShaM =well attired; balavat=powerful; AsIt=was; anuvAdaH VaishampAyana continues: O King, when the forces joined together, his [Yudhisthira's] army was then exceedingly powerful, well attired and more spectacular shlokaH 11 drupadasyApyabhUtsenA nAnAdeshasamAgataiH . shobhitA puruShaiH shUraiH putraishchAsya mahArathaiH .. 11..\\ padavibhAgaH drupadasya api abhUt senA nAnAdeshasamAgataiH . shobhitA puruShaiH shUraiH putraiH cha asya mahArathaiH .. anvayaH nAnAdeshasamAgataiH puruShaiH shUraiH putraiH mahArathaiH cha asya drupadasya api shobhitA senA abhUt . pratipadArthaH nAnAdeshasamAgataiH=with those who came from various countries; puruShaiH=with men; shUraiH=powerful warriors; putraiH=sons [of Drupada]; mahArathaiH=great charioteers; cha=and; asya=his; drupadasya=Drupada's; api=also; shobhitA=shining bright; senA=army; abhUt=was there; anuvAdaH VaishampAyana continues: Even Drupada's army was shining bright with men, powerful warriors,his sons - great charioteers and those that arrived from various countries. shlokaH 12 tathaiva rAjA matsyAnA.n virATo vAhinIpatiH . pArvatIyairmahIpAlaiH sahitaH pANDavAniyAt .. 12..\\ padavibhAgaH tathA eva rAjA matsyAnA.n virATaH vAhinIpatiH . pArvatIyaiH mahIpAlaiH sahitaH pANDavAn iyAt .. anvayaH tathA eva matsyAnA.n rAjA vAhinIpatiH virATaH pArvatIyaiH mahIpAlaiH sahitaH pANDavAn iyAt . pratipadArthaH tathA eva=In a similar manner; matsyAnA.n=of the Matsya people; rAjA=king; vAhinIpatiH=the commander of a division in the army virATaH=King VirAta; mahIpAlaiH=with kings; pArvatIyaiH=by those that dwell in the mountains; sahitaH=together with; pANDavAn=to the pandavas; iyAt=came; anuvAdaH VaishampAyana continues: In a similar manner, the King of Matsya people, the commander of a division, King Virata, with the mountain region's Kings, came to the Pandavas. shlokaH 13 itashchetashcha pANDUnA.n samAjagmurmahAtmanAm . akShauhiNyastu saptaiva vividhadhvajasa~NkulAH . yuyutsamAnAH kurubhiH pANDavAnsamaharShayan .. 13..\\ padavibhAgaH itaH cha itaH cha pANDUnA.n samAjagmuH mahAtmanAm . akShauhiNyaH tu sapta eva vividhadhvajasa~NkulAH . yuyutsamAnAH kurubhiH pANDavAn samaharShayan .. anvayaH itaH cha itaH cha kurubhiH yuyutsamAnAH pANDavAn samaharShayan tu mahAtmanAm pANDUnA.n sapta vividhadhvajasa~NkulAH akShauhiNyaH eva samAjagmuH . pratipadArthaH itaH cha itaH cha=from different places; kurubhiH=with Kurus; yuyutsamAnAH=willing to fight; tu=indeed; pANDavAn=to the Pandavas; samaharShayan=pleasing; mahAtmanAm= great souls; pANDUnA.n=the Pandava's; sapta=seven; vividhadhvajasa~NkulAH=filled with diverse flags; akShauhiNyaH=divisions of an army; eva=itself; samAjagmuH=came; anuvAdaH VaishampAyana continues: From different places, seven army divisions filled with diverse flags, ready to fight the Kurus and pleasing to the Pandavas, indeed came to great souled Pandavas. shlokaH 14 tathaiva dhArtarAShTrasya harSha.n samabhivardhayan . bhagadatto mahIpAlaH senAmakShauhiNI.n dadau .. 14..\\ padavibhAgaH tathA eva dhArtarAShTrasya harSha.n samabhivardhayan . bhagadattaH mahIpAlaH senAm akShauhiNI.n dadau .. anvayaH tathA eva dhArtarAShTrasya harSha.n samabhivardhayan bhagadattaH mahIpAlaH senAm akShauhiNI.n dadau . pratipadArthaH tathA=thus; eva=only; dhArtarAShTrasya=Duryodhana's; harSha.n=pleasure; samabhivardhayan=increasing; bhagadattaH=Bhagadatta; mahIpAlaH=King; senAm=army; akShauhiNI.n=a division; dadau=gave; anuvAdaH VaishampAyana continues: In the same manner, pleasing to Duryodhana, the King Bhagadatta gave him an army division. shlokaH 15 tasya chInaiH kirAtaishcha kA~nchanairiva sa.nvR^itam . babhau balamanAdhR^iShya.n karNikAravana.n yathA .. 15..\\ padavibhAgaH tasya chInaiH kirAtaiH cha kA~nchanaiH iva sa.nvR^itam . babhau balam anAdhR^iShya.n karNikAravana.n yathA .. anvayaH tasya chInaiH kirAtaiH kA~nchanaiH iva sa.nvR^itam balam anAdhR^iShya.n karNikAravana.n yathA babhau . pratipadArthaH tasya=bhagadatta's; chInaiH=with the Chin warrirors; kirAtaiH=with warriors of mountain tribes - savage tribes; kA~nchanaiH iva =looking like golden figures; sa.nvR^itam=surrounded by; balam=army; anAdhR^ishya.n=not able to defeat; karNikAravana.n=a forest of karNikAra trees; karNikAra trees = have beautiful flowers but no fragrance yathA=just as; babhau=was anuvAdaH VaishampAyana continues: His [Bhagadatta's] division, filled with Chin and Kirata warriors, savage mountain tribes, was an undefeatable army, looking like golden figures, was like a forest of karNikAra trees. shlokaH 16 tathA bhUrishravAH shUraH shalyashcha kurunandana . duryodhanamupAyAtAvakShauhiNyA pR^ithakpR^ithak .. 16..\\ padavibhAgaH tathA bhUrishravAH shUraH shalyaH cha kurunandana . duryodhanam upAyAtau akShahiNyA pR^ithak pR^ithak .. anvayaH kurunandana tathA bhUrishravAH shUraH shalyaH cha pR^ithak pR^ithak akShauhiNyA duryodhanam upAyAtau .. pratipadArthaH kurunandana=O best among Kurus; tathA=thus; bhUrishravAH=bhUrishravA's; shUraH=powerful one; shalyaH=Shalya; pR^ithak=separate one; pR^ithak=separate one; akShauhiNyA=with one division; duryodhanam=Duryodhana; upAyAtau=[two] came; anuvAdaH VaishampAyana continues: O best among Kurus, in a similar manner, the powerful BhurishravA's and Shalya came to Duryodhana with one division each. shlokaH 17 kR^itavarmA cha hArdikyo bhojAndhakabalaiH saha . akShauhiNyaiva senAyA duryodhanamupAgamat .. 17..\\ padavibhAgaH kR^itavarmA cha hArdikyaH bhojAndhakabalaiH saha . akShauhiNyA eva senAyAH duryodhanam upAgamat .. anvayaH hArdikyaH kR^itavarmA cha bhojAndhakabalaiH saha akShauhiNyA senAyAH duryodhanam upAgamat . pratipadArthaH hArdikyaH=son of Hrudika; kR^itavarmA=krutavarma; cha=and; bhojAndhakabalaiH=with the warriors of Bhoja and Andhaka; saha=together; akShauhiNyA=with one division; senAyAH=of an army; duryodhanam=to Duryodhana; upAgamat=came; anuvAdaH VaishampAyana continues: KrutavarmA, the son of Hrudika, together with the warriors of Bhoja and Andhaka, came to Duryodhana with one division of an army. shlokaH 18 tasya taiH puruShavyAghrairvanamAlAdharairbalam . ashobhata yathAmattairvanaM prakrIDitairgajaiH .. 18..\\ padavibhAgaH tasya taiH puruShavyAghraiH vanamAlAdharaiH balam . ashobhata yathA mattaiH vanaM prakrIDitaiH gajaiH . anvayaH taiH puruShavyAghraiH vanamAlAdharaiH tasya balam ashobhata yathA mattaiH prakrIDitaiH gajaiH vanaM . pratipadArthaH taiH=by those; puruShavyAghraiH=with those powerful men [like tigers]; vanamAlAdharaiH=by bearing a garland of wood-flowers; tasya=his; balam=army; ashobhata=shone [lang, Atmanepadi]; yathA=just as; mattaiH=by intoxicated (by an elephant in rut) prakrIDitaiH=being played by; gajaiH=by elephants; vanaM=forest; anuvAdaH VaishampAyana continues: His [Duryodhana's] army shone, by having a wood-flower garland, of those powerful men [like tigers] in the same way as a forest shone by playful, intoxicated elephants. shlokaH 19 jayadrathamukhAshchAnye sindhusauvIravAsinaH . AjagmuH pR^ithivIpAlAH kampayanta ivAchalAn .. 19..\\ padavibhAgaH jayadrathamukhAH cha anye sindhusauvIravAsinaH . AjagmuH pR^ithivIpAlAH kampayantaH iva achalAn . anvayaH jayadrathamukhAH cha anye sindhusauvIravAsinaH pR^ithivIpAlAH achalAn kampayantaH iva AjagmuH . pratipadArthaH jayadrathamukhAH=beginning with Jayadratha in front; cha=and; anye=others; sindhusauvIravAsinaH=those residing in Sindhu and SauvIra countries; pR^ithivIpAlAH=kings; achalAn=the mountains; kampayantaH=shaking; iva=just like; AjagmuH=came; anuvAdaH VaishampAyana continues: Beginning with Jayadratha in front and other kings, residing in Sindhu and SauvIra countries, as though shaking the mountains, came to Duryodhana. shlokaH 20 teShAmakShauhiNI senA bahulA vibabhau tadA . vidhUyamAnA vAtena bahurUpA ivAmbudAH .. 20..\\ padavibhAgaH teShAm akShauhiNI senA bahulA vibabhau tadA . vidhUyamAnAH vAtena bahurUpAH iva ambudAH . anvyaH tadA teShAm bahulA akShauhiNI senA vibabhau vAtena bahurUpAH vidhUyamAnAH ambudAH iva . pratipadArthaH tadA=then; teShAm=their; bahulA=large, dense; akShauhiNI=division of the army; senA=army vibabhau=was shining; vAtena=by the wind; bahurUpAH=large variety; vidhUyamAnAH=being blown; ambudAH=clouds; iva=just like; anuvAdaH VaishampAyana continues: Then their large dense division army was shining just like large variety clouds being blown by the wind shlokaH 21 sudakShiNashcha kAmbojo yavanaishcha shakaistathA . upAjagAma kauravyamakShauhiNyA vishAMpate .. 21..\\ padavibhAgaH sudakShiNaH cha kAmbojaH yavanaiH cha shakaiH tathA . upAjagAma kauravyam akShauhiNyA vishAMpate .. anvayaH vishAMpate kAmbojaH sudakShiNaH cha yavanaiH shakaiH tathA akShauhiNyA kauravyam upAjagAma . pratipadArthaH vishAMpate=O King; kAmbojaH=the king of kamboja country; sudakShiNaH=King Sudakshina; cha=and; yavanaiH=with greeks, foreigners; shakaiH=with shaka people; tathA=also; akShauhiNyA=with a division of army; kauravyam=Ruler of Kurus - Duryodhana; upAjagAma=approached; anuvAdaH VaishampAyana continues: O King, the King of Kamboja, Sudakshina, and with the Greeks, Shakas also, came to Duryodhana with a division of army; shlokaH 22 tasya senAsamAvAyaH shalabhAnAmivAbabhau . sa cha samprApya kauravya.n tatraivAntardadhe tadA .. 22..\\ padavibhAgaH tasya senAsamAvAyaH shalabhAnAm iva Ababhau . saH cha samprApya kauravya.n tatra eva antardadhe tadA .. anvayaH tasya senAsamAvAyaH shalabhAnAm iva Ababhau saH cha kauravya.n samprApya tatra eva antardadhe tadA pratipadArthaH tasya=his; senAsamAvAyaH=multitude of army; shalabhAnAm=locusts; iva=just like; Ababhau=was; saH=that; cha=and; kauravya.n=Kuru force; samprApya=having reached; tatra=there; eva=itself; antardadhe=was merged in; tadA=then; anuvAdaH VaishampAyana continues: His[Sudakshina's] multitude of army was like an army of locusts. And that army having reached force of Kurus, then there itself was merged into that. shlokaH 23 tathA mAhiShmatIvAsI nIlo nIlAyudhaiH saha . mahIpAlo mahAvIryairdakShiNApathavAsibhiH .. 23..\\ padavibhAgaH tathA mAhiShmatIvAsI nIlaH nIlAyudhaiH saha . mahIpAlaH mahAvIryaiH dakShiNApathavAsibhiH .. anvayaH tathA mAhiShmatIvAsI mahIpAlaH nIlaH nIlAyudhaiH saha mahAvIryaiH dakShiNApathavAsibhiH pratipadArthaH tathA=In a similar manner; mAhiShmatI-vAsI=the resident of Mahishmati region; mahIpAlaH=ruler; nIlaH=Nila; nIlAyudhaiH=with dark coloured weapons; saha=together; mahAvIryaiH=with great warriors; dakShiNApathavAsibhiH=with the residents of the southern regions; anuvAdaH Vaishampayana continues: In a similar manner, the ruler of Mahishmati region, Nila, together with great warriors, having dark coloured weapons, of the southern regions (joined the army). shlokaH 24 Avantyau cha mahIpAlau mahAbalasusa.nvR^itau . pR^ithagakShauhiNIbhyA.n tAvabhiyAtau suyodhanam .. 24..\\ padavibhAgaH Avantyau cha mahIpAlau mahAbalasusa.nvR^itau . pR^ithak akShauhiNIbhyA.n tau abhiyAtau suyodhanam .. anvayaH tau mahAbalasusa.nvR^itau Avantyau mahIpAlau cha pR^ithak akShauhiNIbhyA.n suyodhanam abhiyAtau . pratipadArthaH tau=those two; mahAbalasusa.nvR^itau=the two being surrounded by powerful warriors; Avantyau=the two from Avanti region; mahIpAlau=the two rulers; cha=and; pR^ithak=separate; akShauhiNIbhyA.n=with two army divisions; suyodhanam=to Duryodhana; abhiyAtau=came; anuvAdaH Vaishampayana continues: Then the two rulers from Avanti region being surrounded by powerful warriors came to Duryodhana with separate army divisions. sholkaH 25 kekayAshcha naravyAghrAH sodaryAH pa~ncha pArthivAH . sa.nharShayantaH kauravyamakShauhiNyA samAdravan .. 25..\\ padavibhAgaH kekayAH cha naravyAghrAH sodaryAH pa~ncha pArthivAH . sa.nharShayantaH kauravyam akShauhiNyA samAdravan .. anvayaH kekayAH naravyAghrAH sodaryAH pa~ncha pArthivAH cha kauravyam sa.nharShayantaH akShauhiNyA samAdravan . pratipadArthaH kekayAH=of the kekaya region; naravyAghrAH=the great warriors; sodaryAH=brothers; pa~ncha=five; pArthivAH=rulers; cha=also; kauravyam=to Duryodhana; sa.nharShayantaH=pleasing to him; akShahiNyA=with army division; samAdravan=came; anuvAdaH Vaishampayana continues: The five brothers, kings of the Kekaya region, pleased Duryodhana, by coming to him with an army division. shlokaH 26 itashchetashcha sarveShAM bhUmipAnAM mahAtmanAm . tisro.anyAH samavartanta vAhinyo bharatarShabha .. 26..\\ padavibhAgaH itaH cha itaH cha sarveShAM bhUmipAnAM mahAtmanAm . tisraH anyAH samavartanta vAhinyaH bharatarShabha .. anvayaH bharatarShabha itaH cha itaH cha sarveShAM bhUmipAnAM mahAtmanAm tisraH vAhinyaH anyAH samavartanta . pratipadArthaH bharatarShabha=O great one of Bharata Clan; itaH cha itaH cha=from different places; sarveShAM=of all; bhUmipAnAM=of rulers; mahAtmanAm=of great souled ones; tisraH=three; vAhinyaH=armies; anyAH=other; samavartanta=came; anuvAdaH Vaishampayana continues: O great one of Bharat Clan, from here and there, of all great souled rulers, three other armies came (to Duryodhana). shlokaH 27 evamekAdashAvR^ittAH senA duryodhanasya tAH . yuyutsamAnAH kaunteyAn nAnAdhvajasamAkulAH .. 27..\\ padavibhAgaH evam ekAdashAvR^ittAH senAH duryodhanasya tAH . yuyutsamAnAH kaunteyAn nAnAdhvajasamAkulAH .. anvayaH evam duryodhanasya tAH nAnAdhvajasamAkulAH ekAdashAvR^ittAH kaunteyAn yuyutsamAnAH senAH . pratipadArthaH evam=thus; duryodhanasya=Duryodhana's; tAH=those; nAnAdhvajasamAkulAH=bearing different flags; ekAdashAvR^ittAH=surrounded by eleven; kaunteyAn=Kunti putra; yuyutsamAnAH=willing to fight; senAH=armies; anuvAdaH Vaishampayana continues: Thus Duryodhana had eleven armies, bearing different flags, ready to fight with the son of Kunti shlokaH 28 na hAstinapure rAjannavakAsho.abhavattadA . rAGYA.n sabalamukhyAnAM prAdhAnyenApi bhArata .. 28..\\ padavibhAgaH na hAstinapure rAjan avakAshaH abhavat tadA . rAGYA.n sabalamukhyAnAM prAdhAnyena api bhArata .. anvayaH bhArata rAjan tadA hAstinapure prAdhAnyena api sabalamukhyAnAM rAGYA.n na avakAshaH abhavat . pratipadArthaH bhArata=O Yudhisthira; rAjan=O King; tadA=then; hAstinapure=in hastinapur; prAdhAnyena=primarily; api=also; sabalamukhyAnAM=leaders of those with equal power; rAGYA.n=kings; na=not; avakAshaH=space, room abhavat=was; anuvAdaH Vaishampayana continues: O Yudhisthira, O king, there was primarily no space in Hastinapur for those powerful kings. shlokaH 29 tataH pa~nchanada.n chaiva kR^itsnaM cha kurujA~Ngalam . tathA rohitakAraNyaM marubhUmishcha kevalA .. 29..\\ padavibhAgaH tataH pa~nchanada.n cha eva kR^itsnaM cha kurujA~Ngalam . tathA rohitakAraNyaM marubhUmiH cha kevalA .. anvayaH tataH pa~nchanada.n cha eva kR^itsnaM kurujA~Ngalam cha tathA rohitakAraNyaM marubhUmiH cha kevalA . pratipadArthaH tataH=then; pa~nchanada.n=the panchanada [5-river] region; cha=and; eva=also; kR^itsnaM=entire; kurujA~Ngalam=the kurujangalam region cha=and; tathA=and also; rohitakAraNyaM=the Rohtak region marubhUmiH=desert; cha=and; kevalA=entire; anuvAdaH Vaishampayana continues: Therefore, the Panchanada [5-river] region, the entire Kurujangalam region and also Rohtak region and entire desert region [continues the next] shlokaH 30 ahichchhatra.n kAlakUTaM ga~NgAkUlaM cha bhArata . vAraNA vATadhAna.n cha yAmunashchaiva parvataH .. 30..\\ padavibhAgaH ahichchhatra.n kAlakUTaM ga~NgAkUlaM cha bhArata . vAraNA vATadhAna.n cha yAmunaH cha eva parvataH anvayaH bhArata ahichchhatra.n kAlakUTaM ga~NgAkUlaM cha vAraNA vATadhAna.n yAmunaH parvataH cha eva pratipadArthaH bhArata=O King; ahichchhatra.n=Ahichatram region kAlakUTaM=the kAlakUTa region; ga~NgAkUlaM=the gangakulam region; cha=and; vAraNAvATadhAna.n=the Varana, Vatdhana region cha=and; yAmunaH parvataH=the Yamuna hill region cha=and; eva=also; anuvAdaH Vaishampayana continues: [from the previous] O King, the Ahichatram region, KAlakUTa, Gangakulam, Varna, Vatdhana and Yamuna-hill region also. shlokaH 31 eSha deshaH suvistIrNaH prabhUtadhanadhAnyavAn . babhUva kauraveyANAM balena susamAkulaH .. 31..\\ padavibhAgaH eShaH deshaH suvistIrNaH prabhUtadhanadhAnyavAn . babhUva kauraveyANAM balena susamAkulaH .. anvayaH eShaH suvistIrNaH prabhUtadhanadhAnyavAn deshaH kauraveyANAM susamAkulaH balena babhUva . pratipadArthaH eShaH=this; suvistIrNaH=large; prabhUtadhanadhAnyavAn=possessing wealth and grains; deshaH=land; kauraveyANAM=of the kauravas; susamAkulaH=well-assembled; balena=by the army; babhUva=became; anuvAdaH Vaishampayana contnues: This large land, having plenty of grains and wealth, became occupied by the well-assembled army of the Kauravas. shlokaH 32 tatra sainya.n tathAyuktaM dadarsha sa purohitaH . yaH sa pA~nchAlarAjena preShitaH kauravAnprati .. 32..\\ padavibhAgaH tatra sainya.n tathA yuktaM dadarsha saH purohitaH . yaH saH pA~nchAlarAjena preShitaH kauravAn prati .. anvayaH saH purohitaH yaH saH pA~nchAlarAjena kauravAn prati preShitaH tatra tathA yuktaM sainya.n dadarsha . pratipadArthaH saH=that; purohitaH=messenger; yaH=who; saH =that; pA~nchAlarAjena=by the ruler of Panchala; kauravAn=to the Kauravas; prati=toward; preShitaH=sent; tatra=there; tathA=thus; yuktaM=together; sainya.n=the army; dadarsha=saw; anuvAdaH Vaishampayana continues: That messenger who was sent to the Kauravas by that ruler of Panchala, saw there the army that was assembled. =========================== END Section 19 ===========================